در حالت طبیعی به داخل رحم و به اصطلاح مخاط رحم اندومتر تلقی می‌شود. حال اگر این بافت در خارج از اندومتر و دیوار رحم جایگزین شود اندومتریوز گفته می‌‌شود. این بیماری در هر سنی اتفاق می‌افتد، اما شیوع آن بین 25 تا 40 سال می‌باشد البته حتی در یائسگی هم به علت ترشح استروژن در تخمدان‌ها دیده می‌شود. علت آن ناشناخته بوده و عده ای بر این عقیده‌اند که در سیکل عادت ماهانه زمان تخمک‌گذاری که دیواره رحم به ضخامت لازم جهت لانه‌گزینی تخم لقاح یافته می‌رسد، اگر بارداری اتفاق نیفتد این دیواره تخریب و دفع می‌شود. اگر دفع دیواره به علت تنگی گردن رحم صورت نگیرد این بافت مرده از طریق لوله‌های رحمی‌ در جایی مثل لگن جایگزین می‌شود و با شناور شدن در فضای لگن قادر است خود را به هر بافتی بچسباند، در سیکل‌های عادت ماهانه رشد کرده، خونریزی کند و حتی ایجاد کیست‌های محتوی خون نماید. نام این کیست‌ها اندومتریوما است که در تخمدان ایجاد می‌شود. محل شایع آن در لگن است، البته در همه جا به جز طحال قادر به لانه‌گزینی است اما در 50% موارد در لگن جایگزین می‌شود.
با وجود این‌که وجود این بافت نابجا در سال‌های باروری بیشتر است، اما بدان معنی نیست که در خانم‌های نزدیک یائسگی یا حتی یائسه علائم اندومتریوز مشاهده نگردد. چرا که در این مرحله هورمون‌های زنانه دچار نوسان است. پس قاعدگی شدیدتر و در نوسان است و یا حتی گاهی بعد از یائسگی ترشح اندکی استروژن توسط تخمدان را داریم که با این هورمون اندومتریوز راه برای پیشرفت دارد. حال در چنین بیمارانی با تجویز قرص جلوگیری از بارداری مانند LD در طول دوره‌های سه ماهه می‌توان تعداد دفعات پریود آنها را در سال به 4 بار در سال تغییر داد یعنی هر 3 ماه قرص قطع شده و قاعدگی اتفاق بیفتد و دوباره دوره سه ماهه بعد شروع گردد. البته در خانم‌های نزدیک یائسگی توصیه نمی‌شود.
گاهی آی یو دی‌های(IUD) حاوی هورمون پروژسترون توصیه می‌شود چرا که استروژن شرایط را سخت‌تر می‌کند و تقریباً بعد از یکسال باز هم خانم‌های نزدیک یائسگی تقریباً قاعده نمی‌شوند و مشکل مرتفع می‌گردد.
علائم :
- کمر درد
- مشاهده خون قبل از عادت ماهانه به شکل لکه بینی یا خونریزی در فواصل دو پریود
- درد هنگام نزدیکی
- درد لگنی در زمان پریود و غیر از قاعدگی
- نازائی
علت اندومتریوز:
علت آن در کل ناشناخته است اما گروهی عوامل مستعدکننده وجود دارند که فرد را مبتلا می‌نماید. از جمله عوامل مستعد کننده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شروع پریود در سنین پایین
- سابقه خانوادگی ابتلا به اندومتریوز در مادر و خواهر
- تنگی گردن رحم که باعث بازگشت بافت تخریبی رحم می‌شود.
- استفاده از تامپون به جای نوار بهداشتی چرا که تامپون‌ها بافت مرده را به لگن بازمی‌گردانند.
- سیکل قاعدگی کمتر از 27 روز
عوارض:
این بیماری هم مثل هر بیماری دیگری عوارضی را بر جای می‌گذارد. از جمله این که چون در این بیماری مسائلی چون نازائی، درد هنگام نزدیکی، درد‌های لگنی محدود کننده وجود دارد و فرد را از یکسری فعالیت‌های اجتماعی و خانوادگی محروم می‌نماید، طبعاً در سلامت روان آنها موثر بوده و مشاوره روان‌شناختی برای خود فرد و همسر وی قابل توجه است.
چسبندگی احشاء شکمی‌، لگنی و متعاقب آن نازایی از عوارض دیگر این بیماری هستند. چرا که حتی در 5% موارد خانم‌هایی که ناباروری با درد لگن دارند اندومتریوز در آنها تشخیص داده شده است. یعنی عامل 10-5 درصد نازایی‌ها می‌باشد البته اگر اندومتریوز از نوع خفیف باشد می‌توان با درمان به موقع از نازائی جلوگیری کرد. پس بهتر است با مشاهده هر علامتی مبنی بر اندومتریوز به پزشک معالج مراجعه گردد.
درمان:
در این بیماری چون عود‌های مکرر دیده می‌شود، درمان قطعی به راحتی قابل دسترس نیست ولی با به‌کارگیری روش‌هایی می‌توان بیماری را محدود کرد از جمله:
1- اگر بیمار در سن باروری بوده و مایل به بچه‌دار شدن می‌باشد توصیه به بارداری بهترین روش است؛ چرا که در بارداری تخمک گذاری و فعالیت تخمدان را نداریم پس اندومتریوز پیشرفت نمی‌کند.
2- اگر بیمار در سن باروری است اما مایل به بچه‌دار شدن نیست توصیه به استفاده از قرص ضد بارداری از نوعی که حاوی پروژسترون است می‌شود؛ چرا که از رشد اندومتریوز جلوگیری می‌کند. حتی گاهی آمپول‌های متوقف‌کننده تخمک‌گذاری تجویز می‌شود تا اندومتریوز تحلیل رود.
3- استفاده از قرص‌های ضد التهابی غیر استروئیدی و یا حتی استفاده از داروهای مسکن قوی‌تر جهت کنترل درد.
4- استفاده از داروهای جلوگیری از بارداری حاوی پروژسترون.
5- جراحی که اغلب این روش اعمال می‌شود. به این ترتیب که سلول رشد یافته در مکان نابجا را برداشته و با سوزاندن محل آن ضایعه را از بین می‌برند. البته اگر عمیق باشد جهت جلوگیری از ایجاد بافت اسکار این روش توصیه نمی‌شود.
گاهی در جراحی پزشک مجبور به هیسترکتومی ‌(برداشتن رحم) همراه با برداشتن تخمدان‌ها می‌باشد. با این روش خطر ترشح استروژن توسط تخمدان و رشد اندومتریوز از بین می‌رود، اما خطر بروز بیماریهای قلبی و پوکی استخوان حتی در هورمون درمانی نیز مشاهده می‌شود و چون با کاهش استروژن این عمل اتفاق می‌افتد، پس تراکم استخوان با روشهای علمی‌ سنجیده شود و با داروهای کمکی از تحلیل استخوانی جلوگیری گردد.
تشخیص:
در تشخیص اقدامات جراحی لازم می‌باشد، مثلاً در لاپاراسکوپی منبع نورانی با وسیله‌ای نوک تیز وارد بدن می‌گردد و داخل لگن و احشاء شکمی‌ بررسی می‌شود و اگر لازم باشد بیوپسی نیز صورت می‌گیرد.
دوم عکس برداری با اشعه X از مناطق تحتانی شکم با تنقیه باریم ( باریم انما ) جهت مشاهده بهتر.
سوم سونوگرافی واژینال در تشخیص کیست‌ها کمک می‌کند.
توصیه‌های لازم جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری:
1- افراد واجد شرایط هرچه سریعتر باردار شوند چرا که باردای و شیر دهی اندومتریوز را محدود می‌کند.
2- استفاده از نوار بهداشتی به جای تامپون.
3- عدم استفاده از مواد غذایی کافئین‌دار، چون این مواد غذایی درد‌ها را افزایش می‌دهند.
4- استفاده از حمام آب گرم و گرم کردن موضعی چرا که کاهش درد را به دنبال دارد.
5- تحرک فیزیکی و ورزش‌های مناسب (یوگا و مدیتیشن)، چرا که در نهایت کاهش استروژن را به دنبال خواهد داشت.
6- ماساژ درمانی
7- استفاده از مسکن‌های غیر استروئیدی در کاهش درد موثر است.
8- با مشاهده علائم اولیه به پزشک خود مراجعه نمائید.

جهت مشاور ه رایگان بصورت شبانه روزی عدد یک وجهت نام نویسی برای خرید دارو عدد دو را به شماره 09145526692 ارسال فرمایید

[