برگشت ادرار به کلیه‌ها آسیب می‌زند

برگشت ادراری یا ریفلاکس ادراری به معنای آن است که ادرار از مثانه به سمت بالا برگردد. این بیماری بسیار مهم است، زیرا ممکن است باعث تخریب و از کار افتادن کلیه‌ها شود.

به طور طبیعی، موقعی که ادرار از کلیه ها توسط مجاری حالب (میزنای) وارد مثانه می شود، به خاطر خاصیت دریچه بین میزنای و مثانه، دیگر ادرار از مثانه وارد حالب نمی شود و در صورت برگشت غیرطبیعی از مثانه به حالب، آن را ریفلاکس ادراری می نامند.

شیوع این بیماری در کودکان مبتلا به عفونت ادراری تا 70 درصد است و اهمیت آن در این سنین بسیار زیاد می باشد، زیرا که می تواند باعث عفونت مثانه و عفونت کلیه ها شده و عفونت کلیه باعث تخریب قسمتی از بافت کلیه می گردد.

تقریبا 5 درصد نوزادانی که به‌علت تب به پزشک مراجعه می‌کنند، دچار عفونت ادراری هستند.

قبل از یک سالگی شیوع عفونت ادراری در پسرها بیشتر است و جالب است بدانید قبل از شش ماهگی شیوع عفونت ادراری در پسرهای ختنه نشده 10 برابر پسرهای ختنه شده است. بنابراین ختنه یکی از عواملی است که به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند.

در سنین بالاتر و به‌خصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ، عفونت ادراری در دخترها بیشتر است.

در بچه‌های زیر 2 سال علائم تب، بیقراری، بوی بد ادرار، درد شکم، بی‌حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن می‌توانند علائم عفونت ادراری باشند.

در کودکان بالای 2 سال علائم سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال هم به موارد فوق اضافه می‌شود.

عفونت ادراری بیماری است که در اثر وارد شدن میکروب به مجاری ادرار ایجاد می‌شود. معمولا علت اصلی عفونت ادراری، عامل باکتریایی موجود در دستگاه گوارش است که در کودکان بیشتر دیده می‌شود و عموما مثانه را درگیر می‌کند.

ریفلاکس یا برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها باعث بروز عفونت ادراری می شود که معمولا در 30 تا 50 درصد دختر بچه‌ها دیده می‌شود.

والدین در صورت وجود رفلاکس در کودکان باید به آن توجه و به پزشک متخصص مراجعه کنند.

ریفلاکس در بچه های با عفونت ادراری و بدون عفونت ادراری دیده می شود، ولی همراهی آن در بچه های با عفونت ادراری بویژه اگر عفونت در سن پایین تر باشد، بیشتر است.

عوارض ریفلاکس ادراری

اهمیت تشخیص ریفلاکس در سنین پایین خیلی زیاد است، زیرا که می تواند باعث انتشار عفونت از مثانه به کلیه ها شده و عفونت کلیه در سنین پایین (زیر 10 سال) باعث تخریب قسمتی از بافت کلیه می گردد و فشار خون ،عفونت ادراری مکرر و حتی نارسایی کلیه و دیالیز را ممکن است در آینده به دنبال داشته باشد.

وقتی که کودکی در اثر برگشت ادرار مبتلا به عفونت ادراری می شود، باکتری ها به طرف بالا رفته و سبب آسیب کلیه ها می شوند. هر بار که این تکرار می شود، کلیه ها بیشتر آسیب می بینند و بلاخره مرحله ای می رسد که متاسفانه کلیه ها کار خود را از دست می دهند.

بنابراین والدین، عفونت ادراری در کودکان خود را نباید سهل و ساده تلقی کنند.

تشخیص ریفلاکس ادراری

تشخیص ریفلاکس ادراری، با گرفتن عکس رنگی از مثانه مقدور است.

توسط پزشک متخصص، یک سوند ادراری از مجرا وارد مثانه می شود و مثانه از طریق سوند پر از ماده حاجب می شود تا در رادیوگرافی دیده شود.

در حالت طبیعی فقط مثانه پر می شود و ماده حاجب نمی تواند وارد حالب ها شود. ولی در کودکی که دارای ریفلاکس ادراری است، بسته به شدت ریفلاکس، مقداری از ماده حاجب وارد حالب ها و کلیه ها خواهد شد.

درمان ریفلاکس ادراری

با کنترل و درمان طبی مناسب، 80 درصد موارد ریفلاکس ادراری، بدون عمل جراحی بهبود می یابد.

برای درمان عفونت ادراری ناشی از برگشت ادرار باید تحت نظر پزشک متخصص، آنتی بیوتیک مصرف کرد.

بسیاری از ریفلاکس های ادراری خفیف، با گذشت زمان و بزرگ شدن کودک برطرف می شوند. منتهی این کودکان باید تحت نظر پزشک متخصص بوده و در صورت لزوم درمان شوند تا آسیبی به کلیه ها وارد نشود.

هر قدر سن کودک کمتر و شدت ریفلاکس ادراری کمتر باشد، احتمال بهبود آن بیشتر است.

گاهی لازم است برای این کودکان، آنتی بیوتیک خاصی تجویز شود.

در موارد زیر لازم است که برای درمان این بیماری، حتما عمل جراحی انجام شود:

- علی رغم مصرف آنتی بیوتیک، کودک به طور مکرر مبتلا به عفونت ادراری شود.

- کلیه ها شروع به آسیب دیدن کنند.

- کودک به اندازه ای بزرگ شده باشد که دیگر شانس بهبودی وجود نداشته باشد.

- شدت ریفلاکس ادراری زیاد باشد.

- خانم مبتلا به ریفلاکس ادراری که حامله شود. چون ریفلاکس ادراری فرد را مستعد عفونت ادراری می کند و عفونت ادراری در خانم های حامله پرخطر است.